Den fremmede

Albert Camus - Den fremmede

«Det var like lysende solrødt som før. De små bølgene fra havet slo inn over sanden med sine raske og avdempete pulsslag. Jeg gikk langsomt i retning av knausene og jeg kjente at solen fikk det til å presse på under pannen. All den heten veltet seg mot meg og ville hindre meg i å komme videre. Og hver gang jeg følte dens varme åndedrag mot ansiktet, bet jeg tennene sammen og knyttet hendene i lommene, jeg var i helspenn for ikke å la meg overvelde solen og av dens gåtefulle rus den ga meg. For hvert kårdestøt av lys som sanden sendte ut fra et bleknet muslingskall eller et glasskår, spente musklene i kjeven seg. Det ble en lang tur»

Ein av pensumbøkene i RET206. Meget fin lesing.

Fødselsskrekk

La meg byrje dette sære blogginnlegget med å fortelje om at eg ikkje er gravid, til trass for ein slik oppsiktsvekkjande tittel. Eg har heller ingen veldig nære planar om å bli det. Likevel, dette hindrar meg ikkje i å ha fødselsskrekk, eller skrekk for å føde. Ja, skrekk er dei heilt riktige orda i denne samanhengen.

Jo, for det har seg nemmeleg slik at etter inntak av omega 3, så plar eg å få absurde draumar, som attpåtil framstår for meg som ekstremt levande. I natt opplevde eg att ein slik absurd og alt for levande draum: Denne gongen at eg var gravid som dermed tydde at eg i løpet av ei tid måtte forberede meg på å føde. Eg har hatt ein like levande draum før nokre månedar sidan: Den gongen var eg plutselig gravid på den niande månaden, og måtte straks forberede meg på å dra til fødestova. Hallo! For eit sjokk eg fekk då eg innsåg det i draumen min. Eg følte meg snytt for 8 månedar med forberedelsetid, og nekta rett og slett tanken på å føde. Eg var heilt panikkslagen, og visste ikkje kva eg skulle gjere. For eg ville på død og liv ikkje føde, men eg innsåg også i draumen at det kom til å bli veldig vanskeleg å ikkje skulle gjere det. Eg huska at det kjentes ut som eg skulle svime av, og eg var sikker på at kom til å ha så store smerter at eg kom til å dø. Eg våkna heldigvis før eg skulle føde, og det første eg gjorde var å kjenne at eg ikkje hadde ein stor mage, samstundes som eg grein av glede då eg innsåg at eg ikkje var gravid. Likevel festa det seg eit ekstremt ubehag i meg. Den skrekken er det noko av det fælaste eg har kjent på lenge.

I natt drømte eg altså atter ein gong at eg var gravid. Denne gongen var eg så vidt på veg, og det var jo endå lenge til eg skulle føde. Likevel hadde eg den same panikkkjensla som sist. Eg var heilt skrekkslagen på heile tanken om å skulle føde, og visste ikkje kva eg skulle gjere. For no var det forseint, ja for i draumen så var ikkje abort noko spørsmål ein gong. Då eg våkna hadde eg same ubehag som sist, samtidig den lettelsen då eg innsåg at det nok ein gong berre var ein draum.

Likevel, så har dette fått meg til å innsjå kva det faktisk innebere å skulle føde. Eg har alltid hatt eit avslappa forhold til dette og har tenkt at eg nok skal ha mine eigne barn ein dag. No er eg derimot usikker, for etter draumene å tyde, kjem eg til å ha totalt panikk for fødselen. Ja, eg ser for meg at eg kjeme til å hyperventilere og vel så det, samstundes som eg kjeme til å prøve alt for å halde att, sjølv om eg veit det er fånyttes. Korleis kjem alle desse mødrene seg gjennom fødslane? Nei, det står det respekt av. Likevel er det så normalt, og likevel er eg så skrekkslagen.

Kanskje det er best at eg adopterar i staden, og heller passar godt på prevenasjonen i framtida, eller så treng eg beroligande og ein psykolog som kan guide meg gjennom denne altoppslukande skrekken.

Shame (2011)

Ein av dei finaste gåvene eg fekk til jul, er kinogåvekortet frå min mor 'nissen'. "Gaven alle bytter med glede", står det på gåvekortet. Fantastisk flott tiltak i grunn. Eg elskar å gå på kino, men det er ofte ein dyr luksus i magre tider. Men når ein har fått kinogåvekort så går ein på kino med det beste samvitt, fordi det er jo det gåvekortet skal brukas til. Det er ein herleg kjensle, og dei 8 bilettane blir etterkvart til 8 filmopplevelsar.

Til no har eg brukt to av dei. Sist helg såg eg 'A dangerous method', som er basert på ein biografisk historie om Freud og Dr.Jungs liv i tida då psykoanalysen blei til. Filmen var grei nok, men den var til tider litt langsom, samstundes som handlingsgongen strekte seg over lang tid, og den hoppa i tid frå tid, noko som gav ein kjensle av å berre så vidt risse inn i dela av historia. Men skuespelarane var jo flinke, veldig spesielt å sjå Keira Knightley spele ein gal kvinneleg pasient. Likevel vart det nesten for mykje av det gode.

I går gjekk eg og Randi for å sjå Shame, ein film vi hadde snakka mykje om og gleda oss til.

Eit kort synopsis av handlinga, tjuvlånt frå Bergen Kino sin heimside:

"Brandon (Michael Fassbender) har alt. God jobb og flott leilighet midt på Manhattan. Han er høy, mørk og vakker. Har selvtillit og karisma. Kort sagt, han er drømmemannen. Men bak den perfekte fasaden skjuler det seg en ensom mann. For Brandon klarer ikke nære forhold. Han har ingen venner eller familie. I tillegg har han et umettelig behov for sex. Et evig jag etter seksuell beruselse og tilfredsstillelse. Noe som kanskje ikke er et problem for en moderne mann i New York,der tilgangen til uforpliktende sex er enorm. Inn i Brandons liv stormer søsteren Sissy (Carey Mulligan). Hun har er sterkt behov for omsorg og omtanke. Kan hun finne det hos Brandon? De er jo familie, og familie skal ta vare på hverandre"

Kjelde

Kjelde

Kjelde

Michael Fassbender spelar sin rolle som hovudpersonen Brandon på ein talentfull og glimrande måte. Han minnar ein del om karakteren Don Drapter i Mad Men, med den så tilsynelatande kalkulærte utseende, vakker utad, men med ein hard kjerne inni. Dette blir i filmen tidvis vist nærmast i hjerteskjæreande episoder, der Brandon kollapser i møte med nære kjenslar. Det heile er dessutan utførleg filma ved å fokusere kamera frå orginale vinklar (som i det siste biletet der vi får ein heil lang krangel filma bakfrå). Den særs lidenskapeleg komponerte, men likevel til tider voldsomme orkesteret som akkompagnerer det visuelle, gjer vil tider antiklimatiske tendenser som nesten skapar ubehag hos publikum.

Det er ikkje mange karakterer med i filmen, men dei som er med, gjev inntrykk. Søstera til Brandon, Sissy blir ein varm og behageleg karakter opp mot den harde Brandon. Til trass for at dei er søsken, er dei likevel forferdeleg ulike. Samstundes har begge alvorlege problem som kryssar kvarandre i søskenforholdet, og som fører til ein vond splittelse.

Handlinga blir etterkvart dystrare og dystrare. I eit parti i filmen er det vanskeleg å skilje det narrative, og bruken av analepser og prolepser blir brukt om kvarandre for å skape eit surrealistisk og drømmeaktig tilvere. Brandons seksuelle problem blir vist på den mest sjelsetjande måten, der filmens klimaks blir nådd i ein homoseksuell swingersclub. Lange og nærmast pornografiske sexscener blir toppa av eit lydbilete dominert av hans søsters desperate stemme i telefonsvareren, som etterkvart blir til antiklimatisk filmmusikk. Det heile blir løyst i ein lang og reflekterande togscene, der noko uventa skjer. Dette får Brandon til å opne auga, og han spring heim for å finne søstera i hans kanskje verste mareritt. Det endar likevel godt, forholdet mellom søster og bror ser ut til å bli betre i det Brandon tillet seg å kome nærmare søstera, samstundes som heile filmen blir avslutta med ein fantastisk cliffhanger. Ein ikkje får svar på om den mystiske og sensuelle kvinna som han møtte i byrjinga av filmen, får ei tyding i hans liv eller ikkje. Med dette i minnet har regissøren gjort sitt for aktivisere publikum til å tenkje, lenge etter at rulleteksten har sklidd ned over kinolerretet.

Ein av dei betre filmane eg har sett på lenge, og som på riktig vis har fått annerkjennelse.

Everybodys starry eyed

I set fire to the rain

Omtale av Min Kamp 5

Min Kamp 5 – Karl Ove Knausgård

Eg har hatt denne boka på vent heilt sidan sumarferien. Eg leste ut nummer tre og fire i sommar og byrja akkurat på nummer fem i slutten av ferien. Men sidan vart det ein kort ferietur, og etter det byrja semesteret der eg måtte byrje å lese på 102-eksamen med ein gong, samstundes som eg skulle følgje med dei nye faga. Difor måtte eg legge denne på vent.

Men fortvil ikkje! Juleferien kom jo den også til slutt, og den er vel forsåvidt ikkje heilt slutt endå. Heldigvis for meg har eg rukket å få opp lesargleda og fått lest ein del bøker som eg har hatt lyst til i juleferien.

Min kamp 5 stod altså først for tur. Det var eg viss om. Spesielt interessant sidan denne boka faktisk handlar om Knausgård som litteraturstudent i Bergen. Ja, nett som meg. Det seier seg sjølv at dette gjer lesaropplevinga ekstra interessant. Saker som å gjenkjenne pensum, forelesera og det som ellers skjedde innan det litterære miljøet gjer det spennande. I tillegg til at også skildringane og tankane hans kring Bergen også bidreg til dette. Min Kamp-bøkene har også vore spesielt interessant for meg som Jølstring, sidan han skriv om heimstaden min i alle sine bøker. Med andre ord får eg tidvis ein kjensle av at eg har mykje til felles med Knausgård, noko som gjer til at min lesaropplevelse blir kanskje litt spesiel i samanlikning til andre som ikkje vil ha så god kjennskap til heimbygda mi, litteraturen og miljøet i Bergen. Dog eg merkar det når eg les at eg samanliknar korleis dette miljøet har forandra seg frå korleis eg opplever dette i dag.

Eg er faktisk eigentleg ganske glad for at eg aldri fekk tid til å lese den før semesteret byrja, for ved å halde den på vent medan eg har tatt nye litteraturfag, har den gjort til at eg har kunne klare å ta ein god del litteraturteoretiske referanser (innimellom også intertekstuelle innslag) som eg ikkje ville ha tatt om eg hadde lest før haustsemesteret. Ikkje at det eigentleg hadde gjort nevnverdig mykje, men det er noko med å lese ein roman og kjenne seg att i mykje av det han skriv om livet som litteraturstudent, og ikkje minst sitte å nikke for seg sjølv og kunne ta del i tankeretningane hans om klassiske verk som Den guddommelige kommedie eller hans interesse for litteraturteoretikara som Derrida og liknande.

Men nok om dette, dette er jo berre ein liten del av sjølve romanen, sjølv om det er dette som formar jeg-et gjennom alle dei 500 sidene. Endå klarer eg ikkje heilt å plassere nummer 5 i forhold til dei andre bøkene. Eg har faktisk ingen formeining om eg liker denne betre enn dei andre, sjølv om eg har høyrt fleire seie det. For meg blir det veldig vanskeleg å setje eit skilje, ettersom bøkene på godt og vondt tek opp ulike sider ved hans liv. Det er lett å skulle like denne boka best, sidan eg på mange måtar er i det livsstadiet som jeg-et er i romanen. Samstundes har eg til tider nytt betre av Min Kamp 2, sidan store delar av den romanen handlar meir om hans vaksenliv, og på mange måtar kjenner eg at hans tankerekker i den romanen blir nærmare enn det dei vil bli i nummer 5, fordi det faktisk er nærmare i tid. Ja, for av og til har eg fått meg til å undre korleis han kan memorere alle desse filosofiske tankerekkene som han hadde som 8 eller 16-åring. Det er jo sjølvsagt her ein kan byrje å prøve å trekke skiljet mellom fiksjon og sjølvbiografi. Eg trur dette er noko av det som mest imponerer meg mest med heile skrivestilen til Knausgård, og det er at hans skrivestil er så overbevisande at det i grunn ikkje er mogeleg å trekke eit slik skilje, og det er eg glad for. For det er jo nettopp dette som gjer Knausgårds Min Kamp-serie orginal og fornyande i ein lang litteraturtradisjon

Men det narrative skifter også fokus, og som Marte skriv i sin omtale av Min Kamp 1 – er det noko med overgongane i dei ulike livssituasjonane som også gjer lesinga spennande. Denne stadige bruken av analepse og prolepse - for å bruke det narrative fagspråket, gjev inntrykket av at ein aldri heilt blir uttømt for hendingar i hans liv. Faren med dette er vel kanskje at ein lett kan bli lei, men dette synes eg i stor grad forteljaren unngår, ettersom det er imponerande mykje spennande å lese om. Alt frå festing på Island med Björk, til særdeles skremmande skildringar om sommarjobbing på institusjon for vannskapte menneskjer. Hans utlevering av sitt liv og han rundt han er av og til så hjerteskjærande at det gjer vondt. Eg beundrar han for å tørre å gjere dette. I løpet av desse fem bøkene som eg har lest til no, føler eg at han har utlevert store delar av sjelen sin, noko som eg føler det er heller få som faktisk gjer i dag.

Det hender likevel at eg av og til er litt usikker på om han hadde trengt å skrive om enkelte av hendingar, i alle fall har det vore parti der eg synes det har vore litt kjedeleg å lese. På den andre sidan har det vore delar som har vore så gode at det gjer opp for det meste. Dette trur eg også er ein balansegong i skrivestilen hans, for ellers ville det ikkje beste delane kanskje ha vore like gode. Det er noko med å ha ein spenningskurve. Alt i alt var dette nok ein god lesaropplevelse, men eg er endå usikker på om dette har vore den beste av alle til no. Framleis har eg den siste til gode, og den har eg planar om å vente med å lese ei god stund til.

Mange samanliknar Knausgård opp mot Espedal, og det ligg vel i den sjølvbiografiske stilen med dei så utruleg ærleg og brutale utleveringane. Anna enn det har eg litt vanskeleg å skulle samanlikne dei to for mykje. Espedal sitt språk er ikkje likt Knausgård, han er ein sann mester med ord, og hans språk er poetisk. Medan Knausgård dominerer med realistiske skildringar og ein filosofisk skrivestil. Begge har funnet sin eiga skrivestil: eg trur ikkje Espedal ville ha mestra Knausgård sin, og Knausgård ville ikkje ha mestra Espedal sin. Det er vel greitt også, ellers ville ikkje uttrykket særeiget gjett så stor meining lenger.

Totusenogtolv

Så har eg rulla inn i det nye året, bokstavleg talt. Nyttårsaften var litt av eit matgilde: Sein frukost, lunsj, kake klokka fire, middag klokka seks: pinnekjøt, nepestappe med meir til tilbehør, dessert: fantastisk sjokolademousse med vaniljesaus. To timar seinare blei det satt snacks på bordet, etter ein del synging og speling. Så tok eg på meg ytterklea og reiste med kake i hendene til ei venninne. Der kom resten av denne fantastiske gjengen:

Det blei prata, spelt alias, drukket kaffe og nokre småkaker. Etterkvart som klokka nærma seg tolv krøyp vi ut i kulda:

For å sjå på slike lysande skudd i lufta og ynskje kvarandre eit godt nytt år

Vårt lag (rødt) var heilt suverene. Dette medførte lagbytte.

Søstre klar for ein koseleg aften!

Etter det gjekk vi ned til ein anna familie. Der fekk vi gode klemmar og premiere på ein fersk redigert film frå ein alpetur i 2006, noko som var ein veldig koseleg start på det nye året. Etter det blei det mat nok ein gong: Saltmat, te og juice. Etterkvart som det blei litt over to timar over midnatt, blei vi alle veldig trøtte, og med eit smil om munnen gjekk vi heim og sov endå nokre timar inn i det nye året.